سماق(1)

مقدمه

سماق یکی از معدود داروهای با طبع سرد می باشد که امروزه به راحتی در دسترس همگان قرار دارد. مطالب گفته شده در زیر ترجمه واره ای از مبحث سماق کتاب «الشامل» ابن نفیس می باشد .

علت انتخاب این کتاب این است که ابن نفیس در کتاب کاملا مستدل عمل می کند و برای تمام خواص و افعال و ویژگی های ادویه دلیل و برهان می آورد به عنوان مثال وقتی می گوید سماق سرد است بلافاصله دلایل سردی آن را می گوید و اگر سماق گرم نیست دلایل آن را نیز می گوید و یا اگر برای سماق خواص درمانی قائل می شود علت و برهان آن را ذکر می کند که به چه علت می تواند این خاصیت را داشته باشد.

هدف آخر و اصلی این مطلب آشنایی با چگونگی برخورد با گیاهان دارویی در زمانه ای می باشد که هر کدام از ما با اطلاعات زیادی در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی و مطالب مرتبط در تماس هستیم.

فصل اول
در ماهیت سماق

این دارو میوه درختی است که بیشتر در صخره ها و کوهها می روید، طول آن زیاد رشد نمیکند و  به رنگ سرخ تیره می باشد و رنگ ساقه آن مایل به تیرگی هست میوه آن شبیه عدس و کل آن به شکل گردنبندهای جمع شده می باشد و تعداد میوه های آن به اندازه میوه های شاهدانه است. در طب بیشتر از میوه آن استفاده می شود واز برگ آن به صورت پخته یا عصاره حاصل از فشرده شدن آن استفاده می شود.

تجویز دارو از دیدگاه روایات و طب سنتی(2)

غلبه بیماری

در صورتی که بیماری بر فرد غلبه پیدا کرد ،باز هم پزشک و بیمار مجاز نیستند که بدون محدودیت اقدام به معالجه و تجویز دارو کنند ، در زیر به طور خلاصه مراحل درمان را از نظر طب سنتی و روایات آورده می شود این مراحل از روشهای ملایم،کم خطر،معتدل وکم تهاجم شروع شده و به تدریج به شدت آن افزوده می شود .(سعی شده از اطاله مطلب خودداری و فقط به اصول توجه شود)

قدم اول : پرهیز

پرهیز از عادات ،افعال و یا غذاهایی که باعث بوجود آمدن بیماری شده اند ، قدم اول مبارزه با بیماری است همانطور که در این مورد پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: "الْمَعِدَهُ بَیْتُ کُلِّ دَاءٍ وَ الْحِمْیَهُ رَاْسُ کُلِّ دَوَاء": معده خانه همه بیماری‌ها و پرهیز، سرسلسله همه داروها است

تجویز دارو از دیدگاه روایات و طب سنتی(1)

در دوره ای زندگی می کنیم که هرکدام از ما با سیل عظیمی از اطلاعات مواجهیم
یکی از مواردی که همه ما با آن زیاد برخورد داشته ایم شنیدن و یا خواندن مطالبی در مورد خواص گیاهان و مواد معدنی و کاربرد آنها در درمان بیماریها می باشد به طوری که نمی دانیم با اینگونه اطلاعات چگونه رفتار کنیم.

آیا آنها را رد و یا قبول و به آنها عمل کنیم یا نه ؟

در این پست با استفاده از اصول ساده طب سنتی و بعضی از روایات تا حدودی شما را به درک این مسائل و راهکار مواجهه شدن با آنها آشنا خواهیم کرد.
 

دارو در طب سنتی

در طب سنتی هر آنچه را که ما به عنوان خوراک مصرف می کنیم از چهار حالت خارج نیستند:
1- غذای مطلق
2- غذای دوایی
3-دوای غذایی
4- دوای مطلق

غذای مطلق به موادی می گویند که زمانی که وارد بدن می شوند هیچگونه تغییری در کیفیت بدن ایجاد نمی کنند و به صورت اعتدال باعث رشد و نمو وجایگزین مواد از دست رفته می شوند به عبارتی تأثیر آن فقط به ماده است

به این روایت عمل کنید تا به دیابت مبتلا نشوید

امام علی (ع) در سفارشى به فرزند خود امام مجتبى علیه السلام فرمودند:
فرزندم! آیا چهار نکته به تونیاموزم که با رعایت آنها از طبابت بى نیاز شوى؟ عرض کرد: چرا، اى امیر مؤمنان.
حضرت فرمودند: تا گرسنه نشده اى غذا نخور و تا اشتها دارى از غذا دست بکش و غذا را خوب بجو و قبل از خوابیدن قضاى حاجت کن. اگر این نکات را رعایت کنى، از طبابت بى نیاز مى شوى .

---

پ.ن 1 : نظر خود را نسبت به گرسنگی اینگونه عوض کنید:
گرسنگی نوعی ورزش است که توان بدن را برای جذب و مصرف قندها که منبع تولید انرژی برای بدن هستند را افزایش می دهد.
گرسنگی این کار را از طریق افزایش توان سلول ها برای جذب قندها و افزایش تولید وترشح هورمونهای مرتبط در جذب قندها (مانند انسولین) انجام می دهد .
به عبارت دیگر گرسنگی، اعمالی را که به متابولیسم قندها و کربوهیدراتها مربوط می شود را فعال نگه می دارد

پ.ن2 : کسانی که در زندگی روزمره خود هیچگاه احساس گرسنگی نمی کنند (واصولاً قدرت تحمل گرسنگی حتی در مقدار بسیارکم را ندارند) به احتمال زیاد روزی به دیابت مبتلا خواهند شد .

 

آب (2)

در قسمت دوم آب به شکل جزئی تر وارد مباحث مربوط به آن مانند زمانها وچگونگی استفاده از آب معمولی خواهیم شد .

زمان خوردن آب

شرط است که آب را قبل از انحدار غذا از معده  نیاشامند مگر صاحبان معده و جگر حارّه ،خوردن آب بعد از میوه های تازه باعث بوجود آمدن موادّ آکله(خورنده یا خوره) و امثال او می شود و بعد از جماع باعث رعشه و خدر و ضعف معده و بعد از خواب باعث اطفای حرارت غریزی و شرب او ایستاده و بر روی افتاده، باعث ضعف معده و عصب می شود .

و همچنین ناشتا خوردن او مورث امراض عصب مگر در هوای بسیار گرم و ایّام طاعون و صاحبان احشاء بسیار حارّ که از عدم مراعات مذکوره متضرّر نگردند و مصابرت بر تشنگی درصاحبان مزاج حارّ ، باعث دق و احتراقات است .

 آب سرد

در روایات و طب سنتی بهترین آب ، آبی است که مایل به سردی باشد .

در الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام درباره آب سرد، روایت شده است که حرارت بدن را فرو مى‌نشانَد، صفرا را آرام مى‌سازد، غذا را هضم مى‌کند، پس‌مانده‌اى را که در سرِ معده هست، ذوب مى‌سازد و تب را از میان مى‌بَرَد.

الکافى به نقل از مفضّل بن عمر، امام صادق علیه السلام : نزد ایشان از سیب، یاد کردند. فرمود: ما خاندان، جز به آب سردى که بر بدن ریخته مى‌شود و جز به خوردن سیب، درمان نمى‌کنیم.

امام رضا علیه السلام: نوشیدن آب سرد در پىِ چیزهاى گرم و نیز در پىِ شیرینى، دندان‌ها را از میان مى‌برد. هر کس مى‌خواهد دندان‌هایش فاسد نشود، حتماً هر گاه شیرینى مى‌خورد، پس از آن؛ قطعه نانى نیز بخورد .

آب (1)

«وَ جَعَلْنٰا مِنَ اَلْمٰاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ» و هر چیز زنده را از آب قرار دادیم.

«وَ اَللّٰهُ خَلَقَ کُلَّ دَابَّةٍ مِنْ مٰاءٍ» و خداوند هر جنبنده‌اى را از آب آفریده است.

« وَ اللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ فِی ذلِکَ لَ‏آیَةً لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ» و خدا از آسمان باران فرستاد و زمین مرده را با آن زنده کرد برای ، مردمی که گوش شنوا دارند در این عبرتی است  .

«أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنّٰا نَسُوقُ اَلْمٰاءَ إِلَى اَلْأَرْضِ اَلْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً تَأْکُلُ مِنْهُ أَنْعٰامُهُمْ وَ أَنْفُسُهُمْ أَ فَلاٰ یُبْصِرُونَ»  آیا نمى‌بینند که ما آب را بر زمین خشک مى‌کشیم و از آن حبوبات خارج مى‌گردد، خود و حیوانات شما از آن مى‌خورید آیا نمى‌بینند؟

و او کسی است که بادها را برای بشارت پیش از رحمت خویش(باران) فرستاد و آبی پاک کننده از آسمان نازل کردیم  تا توسط آن، زمین خشک و مرده را زنده سازیم و آفریده‏های خودمان، از چهارپایان و انسان‏های بسیاری را از آن آب سیراب گردانیم.

امام صادق علیه السلام فرمود: بهترین آشامیدنى‌هاى اهل بهشت آب است. 

در این پست و پست بعدی به فواید و نکات دارویی آب معمولی می پردازیم امیدوارم که مورد استفاده دوستان قرار گیرد.

آب خالص در دوم سرد و در نهایت مرتبه رطوبت و مرطوب تر از او چیزی نمی باشد.