خلط صفرا(1)
خلط صفرا گرم و خشک است و مزاج آتش دارد .
همچنینخلط صفرا کف خون مى‌باشد و بعد از خون و بلغم، افضلیت با خلط صفراست، به جهت آن که به کیفیت فاعله که حرارت است با خون مناسبت دارد و به کیفیت منفعله که یبوست است مخالفت با خون دارد.
صفرا به دو گونه طبیعى و غیر طبیعى تقسیم مى‌گردد.
صفرای طبیعى ، در کبد تولید شده و متّصف به پنج صفت می باشد:
1) سرخ خالص مایل به زرد باشد مانند رنگ زعفران شفاف، به سبب مخلوط شدن اجزاء رقیقۀ لطیفۀ شفافۀ هوائیه با سرخى (هرگاه صفرا گرم‌تر باشد، سرخى بیشترى دارد) .
2) خفیف-یعنى سبک-باشد؛ به سبب غلبۀ اجزاء ناریه و اختلاط اجزاء هوائیه با هم.
3) حاد (یعنى تند و تیز) باشد؛ به سبب غلبۀ حرارت بر آن.
4) مرّ (یعنى تلخ) باشد؛ به بسبب غلبۀ حرارت و رقّت و لطافت مادّه.
5) رقیق باشد؛ به سبب کمال لطافت و صافى مادّه
زمانی که صفراى طبیعى در کبد تولید شود، دو بخش مى‌گردد، بخشى از آن با خون جریان مى‌یابد، و بخش دیگر به کیسه صفراء سرازیر مى‌شود.
منافع صفرای طبیعی
وظایف صفرائی که با خون همراه است را ازدو جنبه ضرورى و انتفاعى می توان مورد بررسی قرار داد :
جنبه ضرورى براى تغذیه اعضایى است که اعتدالشان درآن است که از صفرا با خون بهره ای بیشتر ببرند ، مانند: ریه .
جنبه انتفاعى همراهى صفراء با خون، ایجاد رقت و لطافت در خون براى سهولت عبور خون در مجارى تنگ و رسیدن خون به همه اندامهای بدن است.
صفراى موجود در کیسه صفراء نیز دو جنبه ضرورى و انتفاعى دارد.
جنبه ضرورى صفراى موجود در کیسه صفراء که به همه بدن ارتباط پیدا می کند ، پاکسازى بدن از جریان صفراى اضافى در آن است .
و جنبه ضرورى صفراى موجود در کیسه صفراء که با عضوى خاص ارتباط پیدا می کند ، تغذیه کیسه صفرا است .
اما جنبه انتفاعى ذخیره صفراء در زهره دو چیز است:
١ ) شستشوى روده از مدفوع و بلغم چسبنده؛
٢ ) گزش و تحریک روده و ماهیچه مقعد، تا احساس به دفع پیدا شود، و براى تخلیه حرکت کند ( لذا گاهی به سبب پیدایش سده در مجراى بین زهره به سوى روده، بیمارى قولنج عارض مى‌گردد و علامت بالینى آن سفید شدن دفعى مدفوع مى‌باشد).
منابع:قانون
ذخیره خوارزمشاهی
خلاصه الحکمه
