ارکان(3)
ابتدا تعریف و سپس افعال آنها وهمچنین دلایل گرمی ، خشکی و تری عناصر مورد نظر را مورد توجه قرار می دهیم .
آتش
تعریف «آتش» این باشد که جسمى است عنصرى، بسیط، لطیف، خفیف مطلق، گرم و خشک و مکان آن زیر فلک قمر می باشد .
فایده آن در مرکّبات، إنضاج و تلطیف و خفّت(سبکی) و تفریقِ مختلفات، و جمع متماثلات و کسرِ سورتِ برودتِ عنصرِ بارد است.
نقش عنصر آتش، بین موجودات ایجاد نضج (پختگى) و لطافت بین آنها و علاوه بر آن، با آمیختن و جریان بین موجودات، باعث نفوذ عنصر هوا بین عناصر مى‌شود ، نقش دیگر آتش، شکستن خلوص سردى دو عنصر سرد (آب و زمین) و کشاندن آن دو از محیط عنصریت (ناسازگارى) به سمت مزاجیت (سازگارى بین عناصر) مى‌باشد.
دلیل گرمی آتش:
دلیل بر حرارت آتش آن است که آتشى که نزد ما است گرمى او ظاهر و محسوس است با وجود آنکه مرکب است، پس بسیط بطریق اولى گرم خواهد بود و اثر حرارت قویه احراق است و تجفیف و تذویب .
دلایل خشکی آتش:
1- دلیل بر یبوست آتش عُسر(سختی) قبول اشکال دیگراست زیرا که اگر نه چنین بودى مانند هوا و آب اشکال مسدسه و مربعه به آسانى قبول مى‌نمودى .
2-دلیل دیگر اینکه اگر آتش یابس نباشد پس باید که رطب بود ، پس اگر آتش رطب بودى چوب تر زودتر بدان مستحیل شدى و نیک افروختى زیرا که استحاله بسوى عنصرى که مناسب ونزدیک به کیفیت اوست اسهل مى‌باشد.
3- و دلیل دیگر آنکه اگر نار رطب مى‌بود حرارت مفرط نمى‌داشت زیرا که رطوبت مانع افراط حرارت است و اگر نه چنین بودى گرمى هوا شدید مى‌نمودى.
4- و دلیل دیگر آنکه اگر نار رطب مى‌بود هرگاه سردى بدو مى‌رسید و او را سرد مى‌ساخت استحاله آتش به آب مى‌شد بهر آنکه استحاله عنصر به عنصرى که مناسب ونزدیک کیفیت اوست مى‌شود و حال آنکه نار چون سرد مى‌شود ارض مى‌گردد چنانچه در صاعقه مشهود است و صاعقه جسم نارى است که سرد شده میل به ارضیت مى‌نماید، پس ثابت شد که نار یابس است
هوا
هوا جسمى است عنصرى، لطیف، بسیط، خفیفِ بالإضافة، گرم وتر ومکان آن زیر کره آتش می باشد.
هوا، جرمى یکسان است که جایگاه
طبیعى آن بالاى عنصر آب و در زیر آتش قرار دارد.
نقش عنصر هوا،
بین موجودات، ایجاد
تخلخل ،
لطافت، سبکى و تصاعد بین آنها مى‌باشد.
دلایل گرمی و تری هوا :
دلیل بر حرارت هوا آن است که اگر بارد مى‌بود ثقالت و کثافت در وى رو مى‌نمود و حال آنکه هوا سبک است و لطیف و محلل و مجفف مکانش بالاى آب است و این صفات از لازمه حرارت است نهایت آنکه حرارت او بنا بر رطوبت شدید نیست .
دلیل دیگر آنکه هرگاه آب گرم‌تر مى‌شود مستحیل به هوا مى گردد با وجود آنکه هر دو در رطوبت به یکدیگر مشارکت دارند پس معلوم شد که میان هر دو مخالفت نبود مگر در حرارت پس چون حرارت در آب اثر کرد و برودت از آن زائل شد صورت نوعیه آب به صورت نوعیه هوا منقلب گشت.
اما دلیل رطوبت هوا سهولت قبول اشکال است و رطوبتش بیشتر است از رطوبت آب لهذا در هوا هیچ ممانعت نیست یعنى حرکت جسم در وى در غایت سهولت مى‌باشد بدون هیچ منعى .
منابع: قانون
خلاصه الحکمه
مفرح
القلوب
تفریح روز طبیعت زیباست؛ به شرطی که حواسمان به همه چیز باشد. تقویم این روزها بجز روز طبیعت واقعه ای دیگر را نیز روایت می کند. سیزده فروردین امسال شب ...